Blog

Alimenty między byłymi małżonkami

Zawarcie związku małżeńskiego wiąże się z określonymi prawami oraz obowiązkami. Małżonkowie są zobowiązani nie tylko do wspólnego pożycia, wzajemnej pomocy czy wierności. Jednym z obowiązków małżeńskich jest również obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. Jego realizacja może polegać nie tylko na dostarczaniu rodzinie środków utrzymania, lecz również na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym czy wychowywaniu dzieci. Co zatem dzieje się w przypadku rozwodu kiedy ta rodzina zasadniczo przestaje istnieć? Najczęściej alimenty kojarzą nam się z nałożonym przez sąd obowiązkiem łożenia na utrzymanie dziecka. Warto jednak wiedzieć, że w niektórych sytuacjach na alimenty może liczyć także były małżonek. 

ZWYKŁY OBOWIĄZEK ALIMENTACYJNY

Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Mianem zwykłego obowiązku alimentacyjnego określa się obowiązek określony w art. 60 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Na podstawie powyższego przepisu sąd może zasądzić alimenty na rzecz byłego małżonka, jeśli zaistnieją łącznie dwie przesłanki. Do realizacji pierwszej z nich dojdzie w przypadku rozwodu z winy obu stron albo rozwodu bez orzekania o winie. W tych bowiem przypadkach alimentów dochodzić może małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego. 

Drugą przesłanką jest natomiast niedostatek tego z małżonków, który ubiega się o zasądzenie na swoją rzecz alimentów od drugiego małżonka. Przyjmuje się, że „w niedostatku znajduje się ten, kto nie może własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części; a usprawiedliwione potrzeby to takie, których zaspokojenie zapewni uprawnionemu normalne warunki bytowania, odpowiednie do jego stanu zdrowia i wieku„ (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 września 2000 r., I CKN 872/00). O stanie niedostatku decyduje nie tylko brak jakichkolwiek środków utrzymania, ale już sama niemożność pełnego zaspokojenia swoich usprawiedliwionych potrzeb. 

… kiedy małżonek odmawia korzystania z pomocy MOPS-u 

Nawet jeśli były małżonek znajdujący się w niedostatku odmawia skorzystania ze świadczeń pomocy społecznej, nie wyłącza to obowiązku alimentacyjnego drugiego małżonka. Sąd Najwyższy uznał bowiem, że obowiązek alimentacyjny ciążący na rozwiedzionym małżonku wyprzedza obowiązek pomocy społecznej. 

Obowiązek alimentacyjny a pozostawanie w nowym związku 

Zdarzają się sytuacje, w których małżonek ubiegający się o zasądzenie alimentów na swoją rzecz pozostaje już w nowym związku nieformalnym. Wówczas usprawiedliwione potrzeby takiego małżonka podlegają ocenie także z uwzględnieniem możliwości majątkowych i zarobkowych jego nowego partnera. 

ROZSZERZONY OBOWIĄZEK ALIMENTACYJNY

Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

Obok zwykłego obowiązku alimentacyjnego między małżonkami istnieje również tzw. rozszerzony obowiązek alimentacyjny, o którym mowa w art. 60 § 2 k.r.o. W tym przypadku z żądaniem zasądzenia alimentów może wystąpić jedynie ten małżonek, który został uznany za niewinnego rozkładu pożycia. W praktyce ma to wyłącznie miejsce w sprawach, w których drugi z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. 

Oprócz tego rozwód musi pociągać za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej tego z byłych małżonków, który domaga się zasądzenia alimentów. Przy ocenie tej przesłanki należy brać pod uwagę warunki materialne, jakie ma on wskutek orzeczenia rozwodu, w  porównaniu z tymi, jakie miałby gdyby rozwodu nie było. 

Jaki jest zatem zakres odpowiedzialności małżonka wyłącznie winnego?

Zakres odpowiedzialności małżonka wyłącznie winnego wyznaczają jego możliwości majątkowe i zarobkowe. Małżonek niewinny ma prawo do bardziej dostatniego poziomu życia niż tylko poprzez zaspokajanie swoich usprawiedliwionych potrzeb. Podkreślenia wymaga jednak, że małżonek uznany za wyłącznie winnego nie ma obowiązku zapewniania swojemu byłemu małżonkowi równej stopy życiowej. 

Fakultatywny charakter rozszerzonego obowiązku alimentacyjnego

Przyznanie alimentów na podstawie art 60 § 2 k.r.o.  ma charakter fakultatywny. Oznacza to, że uwzględnienie roszczeń uprzywilejowanych, tj. ponad granicę niedostatku, nie jest obowiązkowe. Jakkolwiek w treści przepisu możemy znaleźć sformułowanie „sąd może”, o tyle jednak nie oznacza to dowolności. O tym, czy należy uwzględnić roszczenie byłego małżonka i w jakim zakresie, decydują oczywiście okoliczności danej sprawy. Sąd dokonuje ich oceny według zasad współżycia społecznego. Za uwzględnieniem roszczenia mogą przemawiać takie okoliczności jak np. dłuższy czas wspólnego pożycia przed rozstaniem czy zły stan zdrowia. 

Jeżeli zainteresował Cię powyższy artykuł, polub moją stronę na Facebooku. Jeśli masz jakieś pytania, zachęcam do komentowania. W sprawach wymagających udzielenia indywidualnej porady prawnej zapraszam na spotkanie w mojej kancelarii w Olsztynie. Kancelaria oferuje również możliwość uzyskania porady online. 

Zadzwoń: 691 057 799

Napisz: kancelaria@adwokatrozbicka.pl lub skorzystaj z formularza kontaktowego na stronie głównej. 

Kancelaria Adwokacka w Olsztynie