Blog

Czy Policja potrzebuje nakazu sądowego, aby dokonać przeszukania?

Chyba każdy z nas kojarzy scenę z filmu lub serialu, kiedy to policja puka do drzwi, zaczyna zadawać pytania i chce przystąpić do przeszukania, a w odpowiedzi słyszy: „A macie nakaz sądowy?”. Najczęściej policjanci nieposiadający takiego dokumentu spotykają się z szyderczym uśmiechem i zamknięciem im drzwi przed nosem. Niestety ten popularny zwrot nie sprawdza się w polskiej rzeczywistości, gdyż nasza procedura karna nie zna pojęcia „nakaz sądowy”. Co więcej, Policja, aby dokonać przeszukania mieszkania nie musi się nawet legitymować tzw. „nakazem prokuratorskim”.

Czy zatem Policja zawsze może wejść do naszego mieszkania i dokonać jego przeszukania?

Odpowiedzi na to pytanie należy szukać w art. 220 Kodeksu postępowania karnego. Zgodnie z nim prokurator albo na polecenie sądu lub prokuratora Policja, a w wypadkach wskazanych w ustawie – także inny organ, mogą dokonać przeszukania w oparciu o postanowienie sądu lub prokuratora, które należy okazać osobie, u której takie przeszukanie ma zostać dokonane. W praktyce spotkać się można zazwyczaj wyłącznie z postanowieniami prokuratorskimi, gdyż to właśnie prokuratura jest organem prowadzącym/nadzorującym postępowanie przygotowawcze. Co jednak istotne, organ dokonujący przeszukania może przystąpić do przeszukania na podstawie nakazu kierownika swojej jednostki lub na tzw. „blachę”, czyli po okazaniu legitymacji służbowej. Może to nastąpić jednak jedynie w wypadkach niecierpiących zwłoki, gdy postanowienie sądu lub prokuratora nie mogło zostać wydane.

W takim przypadku czynność przeszukania musi zostać niezwłocznie zatwierdzona przez sąd lub prokuratora w formie postanowienia. Osoba, u której odbyło się takie przeszukanie ma prawo złożyć w toku czynności do protokołu żądanie doręczenia jej postanowienia zatwierdzającego przeszukanie. Postanowienie takie doręcza się w terminie 7 dni od daty czynności. Warto pamiętać, że funkcjonariusze mają obowiązek pouczenia osoby, u której dokonują przeszukania, o przysługującym jej prawie do żądania nadesłania postanowienia zatwierdzającego przeszukanie.

Kiedy mamy do czynienia z wypadkiem niecierpiącym zwłoki?

Mimo że kodeks postępowania karnego nie zawiera definicji ustawowej wypadku niecierpiącego zwłoki, wydaje się, że koniecznym dla rozwikłania tej zagadki jest odniesienie się do celu, jaki w ogóle niesie ze sobą przeszukanie. Zgodnie z art. 219 § 1 k.p.k. przeszukania dokonuje się w celu wykrycia lub zatrzymania albo przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej, a także w celu znalezienia rzeczy, które mogą stanowić dowód w sprawie lub podlegających zajęciu w postępowaniu karnym. Jeżeli zatem istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że osoba podejrzana lub wskazane wyżej rzeczy znajdują się w jakimś pomieszczeniu, wówczas następuje niezwłoczne przeszukanie. Zasadniczo więc przeszukanie na tzw. blachę ma miejsce w sytuacjach, w których koniecznym jest niezwłoczne zatrzymanie danej osoby, zabezpieczenie dowodów, a oczekiwanie na postanowienie prokuratora czy sądu mogłoby doprowadzić np. do ucieczki podejrzanego albo zniszczenia/zatarcia dowodów. W praktyce ma to zatem miejsce bardzo często.

Czy można w takim razie odmówić Policji wejścia do mieszkania?

Odmowa wpuszczenia do mieszkania funkcjonariuszy Policji niedysponujących postanowieniem sądu lub prokuratora może prowadzić do uznania, że osoba, u której ma zostać przeprowadzone przeszukanie, utrudnia prowadzenie postępowania.

Jakie zatem prawa przysługują osobie, u której Policja dokonuje przeszukania? O tym już w następnym wpisie, do lektury którego już serdecznie zapraszam! Jeżeli zainteresował Cię powyższy artykuł, polub moją stronę na Facebooku. Jeśli masz jakieś pytania, zachęcam do komentowania. W sprawach wymagających udzielenia indywidualnej porady prawnej zapraszam do zapoznania się z ofertą Kancelarii oraz kontaktu.