Blog

Zaliczka a zadatek – czym się różnią, czy podlegają zwrotowi?

Nie mam wątpliwości, że każdy z nas chociaż raz w życiu spotkał się z pojęciami zaliczka lub zadatek. Najczęściej mamy z nimi do czynienia przy umowach dotyczących wykonania usług (zlecenia), umowach o dzieło, roboty budowlane czy umowach sprzedaży. Standardem  jest aktualnie wpłata środków pieniężnych chociażby przy rezerwowaniu sali weselnej czy zamówieniu mebli u stolarza. Pojęcia „zaliczka” i „zadatek” bardzo często są ze sobą mylone bądź używane zamiennie, co należy uznać za błędne. Aby uniknąć przykrych niespodzianek w przyszłości, warto przed podpisaniem umowy wiedzieć czym jest zaliczka, a czym zadatek i jaka jest między nimi różnica. Chodzi przecież o nasze pieniądze! 

Czym jest zaliczka?

Zaliczka to pewna suma pieniężna wniesiona przez jedną ze stron umowy na poczet przyszłego zobowiązania. W praktyce jest to zatem częściowa zapłata wynagrodzenia ustalonego w umowie, np. za zamówiony towar czy usługę. Zaliczka jest formą bardziej niesformalizowaną, ponieważ nie została wprost uregulowana w przepisach. 

Czym jest zadatek?

Zadatek oznacza pewną sumę pieniężną lub rzecz daną przy zawieraniu umowy. Kwota wręczona naszemu kontrahentowi po zawarciu umowy nie może być więc uznana za uiszczoną tytułem zadatku, chyba że co innego wynika z samej umowy. Ważnym jest, aby w umowie strony wprost wskazały, że wpłacana suma pieniężna stanowi zadatek. 

Zaliczka a zadatek – jakie są różnice?

Kiedy umowa zostanie wykonana prawidłowo i terminowo, w zasadzie nie ma większej różnicy między zaliczką i zadatkiem. Uiszczone środki pieniężne zostają w obu przypadkach zaliczone na poczet określonej w umowie całkowitej wartości transakcji. Istotne różnice ujawniają się dopiero w momencie niewykonania umowy. 

Czy zadatek jest do zwrotu?

Zadatek stanowi swego rodzaju zabezpieczenie wykonania umowy, chroniąc przy tym obie jej strony. Z  uwagi na swój charakter pełni funkcję zastępczego odszkodowania w przypadku niewykonania umowy. W przypadku bowiem niewykonania umowy z powodu okoliczności, za które dłużnik ponosi wyłączną odpowiedzialność, wierzyciel może bez wyznaczania terminu dodatkowego odstąpić od umowy i zachować otrzymany zadatek, a jeżeli sam go dał, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. 

Art.  394 §  1 Kodeksu cywilnego 

 

W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

Pani Magda znalazła na rynku wtórnym wymarzone mieszkanie. Zdecydowała się na jego zakup. Z tego też względu zawarła z właścicielem mieszkania przedwstępną umowę sprzedaży nieruchomości. W dniu zawarcia umowy przedwstępnej Pani Magda wpłaciła na rzecz sprzedającego 10.000 zł tytułem zadatku. 

Jeżeli w omawianym przykładzie Pani Magda po zawarciu umowy przedwstępnej znalazła jeszcze lepsze mieszkanie i postanowiła zrezygnować z zakupu tego pierwszego, wówczas nie może żądać od sprzedającego zwrotu wpłaconego zadatku. Gdyby to jednak sprzedający się rozmyślił i postanowił sprzedać mieszkanie komuś innemu, Pani Magda może od niego żądać sumy dwukrotnie wyższej, tj. 20.000 zł. 

Rozwiązanie umowy a zwrot zadatku

Czy w sytuacji, w której strony zdecydują się na rozwiązanie umowy powyższe reguły dotyczące zadatku również obowiązują? Otóż nie! Zgodnie z art. 394 § 3 KC w razie rozwiązania umowy zadatek podlega zwrotowi. Jednocześnie obowiązek zapłaty zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.

Czy należy zwrócić zaliczkę?

W przeciwieństwie do zadatku zaliczka nie daje w zasadzie żadnych gwarancji, że umowa dojdzie do skutku. Mimo jej uiszczenia każda ze stron umowy może się z niej wycofać bez żadnych konsekwencji finansowych. Zaliczka podlega wówczas zwrotowi. Nie ma przy tym znaczenia z jakiego powodu i z czyjej winy nie doszło do wykonania umowy. 

Reasumując wskazać należy, że o tym czy uiszczana kwota pieniężna stanowi zaliczkę czy zadatek decydują strony umowy. Przed jej podpisaniem warto jest zwrócić na to szczególną uwagę. Konsekwencje, jakie niesie ze sobą w danym przypadku zastrzeżenie w umowie zadatku bądź zaliczki, mogą być dla nas bowiem bardziej lub mniej korzystne.

Jeżeli zainteresował Cię powyższy artykuł, polub moją stronę na Facebooku. Jeśli masz jakieś pytania, zachęcam do komentowania. W sprawach wymagających udzielenia indywidualnej porady prawnej zapraszam na spotkanie w mojej kancelarii w Olsztynie. Kancelaria oferuje również możliwość uzyskania porady online.

Zadzwoń: 691 057 799

Napisz: kancelaria@adwokatrozbicka.pl lub skorzystaj z formularza kontaktowego na stronie głównej.

Kancelaria Adwokacka w Olsztynie